ΜΙΚΡΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΚΟΥΒΑΡΑ

• έρευνα Γιώργος Κόλλιας

Το blog μας «γεννήθηκε» στον Βαρνάβα Αττικής κι εκεί εξακολουθεί να έχει «έδρα». Όπως είναι φυσικό, λοιπόν, είμαστε περήφανοι για τους ανθρώπους που γεννήθηκαν σ΄ αυτόν τον τόπο και εξελίχθηκαν σε προσωπικότητες της Χώρας μας. Ένας απ΄ αυτούς τους ανθρώπους ήταν και ο Βαγγέλης Σκουβαράς. Σαν ελάχιστη τιμή σ΄ αυτή τη προσωπικότητα παρουσιάζουμε ένα μικρό αφιέρωμα.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

  Ο Βαγγέλης Α. Σκουβαράς (Βαρνάβας Αττικής, 1921 – Αθήνα, 1983) ήταν έλληνας φιλόλογος, λαογράφος και αρχειοδίφης, ο οποίος μελέτησε εκτεταμένα τις ιστορικές βιβλιοθήκες της Θεσσαλίας.

Οι γονείς του Σκουβαρά ήταν αρβανίτικης καταγωγής και ο πατέρας του ήταν δάσκαλος. Κατά τις διάφορες μεταθέσεις του πατέρα του, ο μικρός Σκουβαράς μπόρεσε να γνωρίσει την Σύρο, την Καρδίτσα, την Βοιωτία και την Αττική. Το 1939 έγινε δεκτός στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά έναν χρόνο μετά, με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του για να υπηρετήσει στην Ελληνική Αεροπορία.

Το 1942 διέφυγε από την κατεχόμενη Ελλάδα στην Αίγυπτο. Εκεί εργάσθηκε ως δάσκαλος στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Μανσούρας. Το 1944 επέστρεψε στην Ελλάδα, αλλά κατά τα Δεκεμβριανά του 1944 συνελήφθη από τους Βρετανούς, οι οποίοι τον εξόρισαν και πάλι στην Αίγυπτο. Με την επάνοδό του από την εξορία στην Αίγυπτο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1947), αλλά αμέσως μετά συνελήφθη για δεύτερη φορά ως αριστερός και εξορίσθηκε στην Μακρόνησο.

Αμέσως μετά τον Εμφύλιο, ως αριστερός δεν μπορούσε να βρει εύκολα θέση σε δημόσιο σχολείο. Έτσι το 1952 άρχισε να διδάσκει στο Πολυμέρειο Γυμνάσιο Ζαγοράς, το οποίο τον καιρό εκείνο ήταν ακόμα ιδιωτικό. Τελικά το 1955 διορίσθηκε δημόσιος καθηγητής στο Γυμνάσιο Αλμυρού, για να αποσπασθεί αμέσως στο Γυμνάσιο Ζαγοράς. Ως καθηγητής, γυμνασιάρχης, επιθεωρητής και επόπτης μέσης εκπαίδευσης, υπηρέτησε σε πολλά σχολεία στην Μαγνησία, τον Πειραιά, την περιφέρεια Καρδίτσας, το Μεσολόγγι, την Τρίπολη και την Αθήνα.

Από τον καιρό που άρχισε να εργάζεται στην Ζαγορά, ενδιαφέρθηκε για την ιστορία και την λαογραφία της Θεσσαλίας. Μελέτησε και καταλογογράφησε τα χειρόγραφα και τα αρχέτυπα των βιβλιοθηκών των ιστορικών σχολών της Ζαγοράς, των Μηλεών και της Τσαρίτσανη. Κατέγραψε επίσης πολλά δημοτικά τραγούδια της περιοχής και δημοσίευσε πολλές φιλολογικές, παλαιογραφικές και λαογραφικές μελέτες.

Από το 1964 άρχισε να εργάζεται ως συντάκτης του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών και από την θέση αυτή συνέχισε το ερευνητικό του έργο στις βιβλιοθήκες των Μετεώρων, της Μονής Ολυμπιώτισσας (κοντά στην Ελασσόνα), της Λάρισας και των «Τριών Ιεραρχών» Βόλου. Το 1967 αναγορεύθηκε διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με την διατριβή «Στηλιτευτικά κείμενα κατά των Aναβαπτιστών του IH΄ αιώνος».

Κατά την διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, παύθηκε από οποιαδήποτε δημόσια θέση. Το 1968 προσπάθησε ανεπιτυχώς να εκλεγεί καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τελικά εκλέχθηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1979, πέντε χρόνια μετά την πτώση της Δικτατορίας.

Πέθανε ξαφνικά το 1983, λίγο πριν κυκλοφορήσει ο δεύτερος τόμος που είχε γράψει με ιστορικά και λαογραφικά του Πηλίου (Πηλιορείτικα Β΄).

ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΚΟΥΒΑΡΑ

Θυμάται κανείς από πόσα χρόνια έχει αρχίσει η προσπάθεια να επισκευασθεί η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, κυρίως πολιτιστικών μαθητικών εκδηλώσεων του 1ου Γυμνασίου Αιγίου, εκείνη η μεγάλη αίθουσα στην οποία οι σημερινοί ηλικιωμένοι, ως μαθητές, είχαμε ακούσει ομιλίες ή είχαμε παρακολουθήσει παραστάσεις;

Ανακοινώθηκε ότι  δημοπρατήθηκε, από τη Νομαρχία, η επισκευή της μετά από δημοπρασία που έγινε με κόστος 783.758Ε. Μαζί και το Δημοτικό Κουνινάς με 290.000Ε. Να το πιστέψουνε αγαπητέ Νομάρχη ότι θα ολοκληρωθεί η εργολαβία αυτή ή θα την ακυρώσουν τα μέτρα λιτότητας;

Τελευταίος που χρησιμοποίησε την αίθουσα και ανέβασε θεατρικά που ο ίδιος είχε γράψει και σκηνοθετήσει και σκηνογραφήσει ήταν ο αείμνηστος φίλος του Αιγίου, Γυμνασιάρχης στην επταετία, Βαγγέλης Σκουβαράς.

Θυμόμαστε ένα περιστατικό, όταν ο αείμνηστος Σκουβαράς ζωγράφιζε παραστάσεις στα σκηνικά και διακοσμούσε την αίθουσα ανεβασμένος πάνω στη σκαλωσιά φορώντας μια φόρμα γεμάτη χρώματα από τις λαδομπογιές που χρησιμοποιούσε.

Η τάξη του ήταν σκόρπια στο προαύλιο και τότε συνέβη να επισκεφθεί το Γυμνάσιο ο Επόπτης – Γεν Επιθεωρητής των σχολείων Μ.Ε Αχαϊας, αν θυμάμαι καλά τ’ όνομά του, κ. Μαντάς. Τότε οι επιθεωρητές έκοβαν κεφάλια για το παραμικρό. Ρώτησε κάποιο μαθητή γιατί είναι έξω και πού είναι ο καθηγητής τους; Τον οδήγησαν στη μεγάλη αίθουσα που την προετοίμαζαν για το θέατρο που θα ανέβαζαν και κοιτάζοντας προς τη σκαλωσιά διέκρινε το γυμνασιάρχη Σκουβαρά να σχεδιάζει με τα χρώματα τα σκηνικά.

Ο απροσδόκητος επισκέπτης του δήλωσε την ιδιότητά του φωναχτά από το δάπεδο. Το παρουσιαστικό του επίσημο και επιβλητικό. Μαύρο παλτό, λευκό πουκάμισο τσάντα δερμάτινη και το ανάλογο ύφος, που κατατρόμαζε τους υφισταμένους του όπου εμφανιζόταν. Όμως ο Βαγγέλης Σκουβαράς τους έβλεπε όλους αυτούς... αφ’ υψηλού και στη συγκεκριμένη περίπτωση από το ύψος της σκαλωσιάς που βρισκόταν, συστήθηκε κι αυτός. Με ψυχραιμία ζήτησε από τον... υφιστάμενό του Επόπτη να τον περιμένει λίγο στο γραφείο για να μην του παγώσουν οι μπογιές που χρησιμοποιούσε. Όπως και έγινε.

Αυτή η άνετη συμπεριφορά και «παρατυπία» σε καιρούς αυταρχικούς και ο πονηρούς, διόλου δεν εμπόδισε την προαγωγή του πολυσύνθετου ταλαντούχου Σκουβαρά να εξελιχθεί σε Επιθεωρητή – Γεν. Επιθεωρητή και σε καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παντού η παιδεία του και η φήμη του άνοιγε δρόμους και ευρύτερες προοπτικές. Χάθηκε συμπτωματικά μέσα στο Ιπποκράτειο μια νύχτα, όταν τον προετοίμαζαν (με αντιθρομβωτικά) να του κάμουν την επομένη επέμβαση για αφαίρεση κιρσών στα πόδια. θα παρίστατο μάλιστα και ο θαυμαστής του και φίλος του Χειρουργός, Θανάσης Καλαμπόκας, άλλο δραματικό πρόσωπο της παρέας μας. Η αναφορά στην αίθουσα του Γυμνασίου Αρρένων (ήδη 1ου Γυμνασίου) προκάλεσε συνειρμούς, που κι εμείς δεν τους περιμέναμε όταν αρχίσαμε να γράφουμε για την επισκευή της αίθουσας. Ωστόσο, με την ευκαιρία, θυμίζουμε στους προσωπικούς φίλους του Βαγγέλη Σκουβαρά την εκκρεμότητα να γίνει μια συνάντηση και μια αναφορά στη μνήμη του και στο πέρασμά του ανάμεσά μας και από την πόλη. Μπορεί οι νεκροί να περιμένουν, δεν έχουν, όμως, την ίδια ευκαιρία και οι επιζώντες που φεύγουν αναπάντεχα κι αυτό είναι το κακό.

 ΕΝΑ ΑΚΟΜΗ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΚΟΥΒΑΡΑ

(κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση)

«ΣΚΟΥΒΑΡΕΙΑ 2007»

ΕΝΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΚΟΥΒΑΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΑΡΝΑΒΑ

Τριήμερο αφιέρωμα στον αείμνηστο καθηγητή Ευάγγελο Σκουβαρά πραγματοποιήθηκε στην Κοινότητα Βαρνάβα από το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο και το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου, ο οποίος φέρει και το όνομά του.

Οι εκδηλώσεις άρχισαν την Παρασκευή με την έκθεση βιβλίων του Βαγγέλη Σκουβαρά.

Το Σάββατο το πρωί οι εκδηλώσεις συνεχίστηκαν με την συμμετοχή των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου που αγωνίστηκαν σε τρία αθλήματα ( ποδηλατικός αγώνας , αγώνες ταχύτητας και αντοχής).

Το βράδυ της ίδιας ημέρας τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση προς τιμή του Ευάγγελου Σκουβαρά στην αίθουσα τέχνης του Μουσείου, ενώ έγιναν τα εγκαίνια της βιβλιοθήκης του μουσείου που φέρει το όνομά του. Μια βιβλιοθήκη από τις πιο πλούσιες στην ευρύτερη περιοχή τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά αφού θα αριθμεί πέντε χιλιάδες (5.000) βιβλία περίπου, από το 1890 έως σήμερα.

Στο πλούσιο βιογραφικό του καθηγητή αναφέρθηκαν μαθητές του Δημοτικού Σχολείου, ενώ ο διευθυντής του Μουσείου κ. Πέτρος Κατσίκη αναφέρθηκε στα Σκουβάρεια  2007  τονίζοντας πως το αφιέρωμα το επόμενο έτος θα επιμηκυνθεί  σε ημέρες και θα εμπλουτιστεί σε αθλήματα τόσο αγωνιστικά όσο και πνευματικά.

Η πρόεδρος της Λαογραφικής Εταιρείας Βαρνάβα κα. Μηλέα Παππά  επιμελήθηκε το πλούσιο και όντως εξαιρετικό αφιέρωμα σε ηλεκτρονική ψηφιακή μορφή, ενώ βράβευσε όλους τους συμμετέχοντες καθώς και τους νικητές των αγώνων.

Απόσπασμα από το βιβλίο  Πηλιορείτικα Β΄ του Ευάγγελου Σκουβαρά  διάβασε η επιστημονική συνεργάτης του Μουσείου  και καθηγήτρια φιλόλογος κα. Καραγιάννη Ελένη, η οποία ερευνά λαογραφικά την περιοχή μας  και συγγράφει βιβλίο αντίστοιχο για τον  Βαρνάβα εδώ και αρκετούς μήνες το οποίο θα εκδοθεί από το Λαογραφικό Μουσείο.

ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΚΟΥΒΑΡΑ