ΤΟ ΤΡΕΛΟΒΑΠΟΡΟ

• γράφει η Πόπη Κοροβέση

ΤΟ ΤΡΕΛΟΒΑΠΟΡΟ        (Οδυσ. Ελύτης)

Βαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνά

κι αρχίζει τις μανούβρες "βίρα-μάινα"

την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριές

φορτώνει φρέσκο αέρα κι απ' τις δυο μεριές

Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι απ' όνειρο

κι έχει λοστρόμο αθώο ναύτη πονηρό

από τα βάθη φτάνει στους παλιούς καιρούς

βάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς

Έλα Χριστέ και Κύριε λέω κι απορώ

τέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάπορο

χρόνους μας ταξιδεύει δε βουλιάξαμε

χίλιους καπεταναίους τους αλλάξαμε

Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμε

μπήκαμε μες στα όλα και περάσαμε

κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα

παντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα

Το τρελοβάπορο είναι ένα μελοποιημένο ποίημα του ποιητή του Αιγαίου Οδυσσέα Ελύτη, και συμβολίζει την Ελλάδα που ταξιδεύει μέσα στο χρόνο, ξαποσταίνοντας κάποιες στιγμές, αλλά χωρίς ποτέ να σκύβει το κεφάλι.

  Μια φίλη, κάποια στιγμή μού είπε πως είναι άστοχο να θέλουμε να αναλύουμε τα ποιήματα, αφού δεν μπορούμε να είμαστε μέσα στο μυαλό και την ψυχή του ποιητή. Δέχομαι την άποψή της, αλλά επισημαίνω πως το κυρίαρχο στοιχείο της ποίησης είναι η διαχρονικότητα των στίχων και πως ο ποιητής όταν γράφει, εκτός από την εξωτερίκευση της εσωτερικής του ανάγκης, στέλνει μέσα από τα ποιήματά του μηνύματα στους συνανθρώπους του. άλλωστε γι' αυτό η ποίηση είναι Τέχνη, αφού "υπηρετεί" διαχρονικά το κοινωνικό σύνολο, διαφορετικά θα ήταν απλή καταγραφή σκέψεων.

 Το τρελοβάπορο γράφτηκε το 1971, εποχή δικτατορίας, εποχή δύσκολων ημερών για το λαό μας. Τα μηνύματα του ποιητή δίνονται με αμφισημίες, παράλογες εικόνες και αλληγορίες. Δε θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά, αφού την εποχή εκείνη η Τέχνη έπρεπε να κρύβεται κάτω από "κώδικες" επικοινωνίας, για να καταφέρνει να επιβιώνει με όσο το δυνατό λιγότερα απαγορευτικά, για να επιτελεί το έργο της.

 Το τρελοβάπορό μας λοιπόν, η τρελή και ατίθαση Ελλάδα που αιώνες τώρα δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι σε κανέναν καταχτητή, βγαίνει στ' ανοιχτά, γεμάτο από τα στολίδια και τους θησαυρούς των εμπειριών, των αγώνων, των κακουχιών αλλά και των ένδοξων στιγμών ολόκληρων αιώνων, για να συνεχίσει αυτό το ατέλειωτο ταξίδι του. Ατέλειωτο και δύσκολο, τόσο δύσκολο σα να σκαρφαλώνει στα δύσβατα ελληνικά βουνά, αντί να πλέει στην καταγάλανη θάλασσα που τα αγκαλιάζει. Ξαποσταίνει από τις κακουχίες και τις συμφορές, ρίχνοντας άγκυρα στις κουκουναριές, το δέντρο του που δίνει σκιά στις  ασημόχρυσες ελληνικές παραλίες. Ξαποσταίνει, ανασαίνει θαλασσινό και βουνίσιο αεράκι συνάμα, για να συνεχίσει το ατέρμονο ταξίδι του.

 Είναι φτιαγμένο από σκληρό υλικό, από "μαύρη πέτρα", γι' αυτό και αντέχει τρικυμίες και καταιγίδες, γι' αυτό με τη σκληρή φύση του αντέχει τα βάσανα και τις συμφορές που πέρασε μέσα στους αιώνες του ταξιδιού του. Είναι φτιαγμένο και "απ' όνειρο", γι' αυτό και συνεχίζει να ονειρεύεται, να ελπίζει , να κοιτά μακριά στον ορίζοντα και να στοχάζεται, να παίρνει δύναμη, να ξεπερνά τις δυσκολίες και να συνεχίζει κρατώντας ζωντανούς και περήφανους όλους τους Έλληνες, καλούς ή κακούς που ταξιδεύουν μαζί του. Βάσανα, ταλαιπωρίες, τραγικά χτυπήματα, αγώνες ένδοξοι, είναι η ιστορία που κουβαλάει αιώνες τώρα.

 Σκέτη τρέλα. Πώς είναι μπορετό ένα τέτοιο τρελοβάπορο που όλο μανούβρες, απότομα ξεκινήματα και σταματήματα, "βίρα-μάινα" κάνει, πώς είναι λοιπόν μπορετό να αντέχει, να μη βουλιάζει. Πώς είναι μπορετό να στέκεται όρθια, περήφανα όρθια, και να επιβιώνει μετά από πίκρες, βάσανα και συμφορές αιώνων?

 Το τρελοβάπορο, η Ελλάδα ταξιδεύει για πολλά-πολλά χρόνια, συχνά σε θάλασσες εχθρικές, συχνά με ανάξιους και ανίκανους καπεταναίους, χωρίς όμως να βουλιάξει. Κατάφερε να σταθεί όρθια, αγέρωχη στα βάσανα , τις πίκρες και τις συμφορές αιώνων, αντιμετωπίζοντας νικηφόρα ισχυρούς εχθρούς, αλλά και ανίκανους και ανάξιους ηγέτες που δε δίστασαν να επιβάλουν στο λαό τυραννικά, μισητά και εχθρικά καθεστώτα. Παρ' όλα αυτά το τρελοβάπορο- Ελλάδα συνεχίζει τη ρότα του, δε βουλιάζει ποτέ, η Ελλάδα δεν πεθαίνει ποτέ, αφού οι Έλληνες, χωρίς ποτέ να λογαριάσουν κινδύνους ή απειλές, ορμούσαν άφοβα, σε κάθε εχθρική επιβουλή, με μπροστάρη τους τον ήλιο, και κατάφερναν να βγαίνουν νικητές.

  Ο μπροστάρης ήλιος, ο ήλιος της δικαιοσύνης, της ελπίδας, της αγάπης για την ελευθερία, ο ήλιος των υψηλών ιδανικών, αυτός ο ήλιος ο βιγλάτορας, ο υπέρλαμπρος οδηγός σε κάθε αγώνα του ελληνισμού, ήταν , είναι και θα είναι ο λόγος που το τρελοβάπορο δε βούλιαξε και θα συνεχίσει το περήφανο και ατέρμονο ταξίδι του.

από το blog Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΑΚΡΩΝ