ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΡΑΛΗΣ. Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

• έρευνα - παρουσίαση Γιώργος Π. Κόλλιας

Ο Γιάννης Μόραλης γεννήθηκε στην Άρτα στις 23 Απριλίου του 1916.

Η καλλιτεχνική του ροπή φάνηκε από πολύ νωρίς και είχε να θυμάται από τα παιδικά του χρόνια το παιχνίδι με τις χρωματιστές κιμωλίες που είχε ο πατέρας του, τις δύο χρωμολιθογραφίες του Μιλέ στο πατρικό του σπίτι, το βιτρό στην τζαμόπορτα στο σπίτι της γιαγιάς του, τη μυρωδιά της λαδομποριάς και τις ριγέ κόλες διαγωνισμού όπου ζωγράφιζε τα πρώτα του έργα.

Το 1931 σε ηλικία 15 ετών προετοιμάζεται για τις εξετάσεις στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και γι’ αυτό το σκοπό έχει γραφτεί στο προπαρασκευαστικό τμήμα του Δημήτρη Γερανιώτη. Τελικά θα γίνει αποδεκτός στην ΑΣΚΤ και θα σπουδάσει δίπλα στον Αργυρό, τον Γερανιώτη, τον Παρθένη και τον Κεφαλληνό ζωγραφική και χαρακτική.

Το 1949 μαζί με αρκετούς ακόμα Έλληνες ζωγράφους (Χατζηκυριάκος- Γκίκας, Τσαρούχης, Νικολάου, Εγγονόπουλος) συμμετείχε στην ίδρυση της καλλιτεχνικής ομάδας «Αρμός» η οποία έκανε την πρώτη της έκθεση στο Ζάππειο το 1950.

Από το 1954 ξεκίνησε η συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν ενώ αργότερα θα συνεργαστεί και με το Εθνικό Θέατρο.

Το 1957 εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής του Εργαστηρίου Ζωγραφικής  στην ΑΣΚΤ. Τον επόμενο χρόνο συμμετείχε με τον Γιάννη Τσαρούχη και τον γλύπτη Αντώνη Σώχο στη Μπιενάλε της Βενετίας στην οποία προτάθηκε για ένα μικρό βραβείο  Το 1959 πραγματοποιήθηκε η πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα στην αίθουσα εκθέσεων «Αρμός».

Το σύνολο της δημιουργίας του διατρέχει το θέμα του Έρωτα και του Θανάτου κάτι που θα μεταβληθεί κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ’70, αφού ο Μόραλης θα επηρεαστεί από τον κονστρουκτιβισμό και το Μπάουχαους έτσι, μεταβάλλει την ανθρώπινη μορφή, που ούτως ή άλλως υπήρξε πάντα στο κέντρο των έργων του, σε αυστηρό γεωμετρικό σύστημα.

Στο έργο του Μόραλη περιλαμβάνει εικονογραφήσεις βιβλίων του Ελύτη και του Σεφέρη, εξώφυλλα δίσκων, γλυπτά , τοιχογραφίες, σκηνικά και κουστούμια για το Εθνικό Θέατρο και μπαλέτα του Ελληνικού Χοροδράματος. Γνωστό του έργο είναι ο διάκοσμος του ξενοδοχείου Χίλτον στην Αθήνα και συνθέσεις του στον σταθμό του Πανεπιστημίου στο μετρό της Αθήνας.

Ο Μόραλης έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της ελληνικής τέχνης του 20^ου αιώνα, μεγάλος δάσκαλος ζωγραφικής και χαρακτικής, ο «ευπατρίδης» που κατοχυρώθηκε ως βασικός εκπρόσωπος της γενιάς του ’30 με τη ζωγραφική του να εκφράζει μεταπολεμικά μία από τις καλύτερες και ίσως πιο τεκμηριωμένες εκδοχές του «ελληνότροπου μοντερνισμού»..

Πρώτη του βράβευση για το ζωγραφικό του έργο έγινε το 1940. Το 1965 ο βασιλιάς Κωνσταντίνος του απένειμε το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικος. Το 1973 έλαβε Χρυσό Μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση του Μονάχου. Το 1979 του απονεμήθηκε το Αριστείο των Τεχνών από την Ακαδημία Αθηνών. Αποχώρησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών το 1983 και πέντε χρόνια αργότερα η Εθνική Πινακοθήκη τον τίμησε με μία μεγάλη αναδρομική έκθεση. Το 1999 του απονεμήθηκε το Μετάλλιο του Ταξιάρχη της Τιμής. Σήμερα έργα του μπορεί κανείς να βρει σε δημόσιες και ιδιωτικές σχολές σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Ο Γιάννης Μόραλης έφυγε από την ζωή στις 20 Δεκεμβρίου το 2009 σε ηλικία 93 ετών στο σπίτι του στην Αθήνα.

Ο Γιάννης Μόραλης μπροστά σε έργο του

Γιάννης Μόραλης "Φανή", 1949, λάδι σε μουσαμά